Beste poesia bat posible da.

Aspalditxo slam poeten berri izan nuen. Baina ez nituen poetok ezagutzen. Ez nuen klubetara joateko aukerarik. Eta zer izan zitekeen irudikatzen hasi nintzen. Poesia errezitalak, gaurko moldeetara. Baina inguruan ere ez nuen ezer antzekorik topatzen.

Urteotan saiatu naiz, -tartean bihotz bakartien klubarekin- poesiaren beste dimentsio bat topatzen. Baina azkenean beti bukatzen dugu, errezital melankoliko, hunkigarri eta esango nuke aspergarriak egiten. Hunkitzeko poesia nabarmendu da gurean.

Eta iruditzen zait, poesiak baduela aukera anitz. Bisuala asko aipatzen da. Eta denak ari dira orain bideoa eta irudiak txertatzen, ohikoegi bihurtu diren kitarra doinuz lagunduta. Baina poesiak haratago jo behar du. Letrekin topatzen dena, bilatu behar du giroan ere. Ikusentzunezkoak ondo daude… baina beharbada deklamazioan ere bide berriak behar ditu gure poesiak.

Slam poetak bilatu ditut Interneten. Eta hizkuntza ezberdinetan kausitu ditut gainera. Euskaraz ez dugu oraindik holango saiorik egin, baina inoiz ez da berandu. Dj batek pintxatutako doinuen magalean egin daiteke…

Honek adibidez holan egiten du:

Bartzelonako Kosmopolis jaialdian, ahozko literatura bezala definitu zutena, slam poesia dela iruditu zait niri. Bertako bideoan ageri direnak, poetak dira. Eta oso saio polita laburbildu dute beste bideo honetan.

Disko jartzaileen aldameneko poesia aldarrikatzen dut, beraz. Hemen eta orain.

Edo bestela Patricia Smith bezalakoak. Do you like?

Euskal selekzioa Bartzelonara, Kataluniaren kontra jokatzeko, joan zen eguneko argazkia da hau. Gara egunkariak publikatu zuen fotoa, kirolen atalean, ohi denez. Baina, argazkiari erreparatu zion nire lagun batek, futbolariei baino gehiago. Eta liburu bat topatu Gaizka Garitanoren eskuetan.

Agur Euzkadi nobelarekin abiatu zen Gaizka Garitano hemendik hara, futbolak eskaintzen dituen beste ordu hoietan irakurgai gisa. Poztu egin ginen, noski. Poztu gure kirolariek erakutsi zuten balentria, jokoa eta jarreraz gain, literaturzalerik ere badela jakin genuelako.

Gaizka aspaldiko laguna da, arrebarekin ibili zen institutoan, ikasten, eta Zarautzera bizitzera joan denetik  -eta Errealera jokatzera- ez dugu hemendik ikusi. Ikusten dudan hurrengoan, galdetuko diot ea zer moduz Susako liburuekin.

Etxera bueltatzen ari nintzela sentitu nuen Esloveniara iristean. Gauza ezagunak haien lekuetan daude orain dela hilabete batzuk utzi bezala, basoak eta autopistak hor daude, lagunak ere hor daude irribarretsu dober dan (kaixo, egun on) esaten eten gabe. Eta Lipica (Lipitza ahoskatu), Vilenica Literatur Jaialdiaren egoitza nagusia, nik ezagutu nuen Dane herrixkatik kilometro gutxira dago. Baina desberdintasunak handiak dira: ni nintzen maiatzean euskaldun bakarra, orain sei gaude; sei lagun ginen udaberrian lanean, orain berrogeita hamar baino gehiago gara.

Harriturik nago. Atzoko ekitaldia, lehena, irudikatzen nuen Euskal Herrian, irudikatu nahi nuen Euskal Herrian, baina ezin. Hemen literaturari ematen zaion garrantzia ez dakit guk ezagutuko dugun inoiz. Central Europe Initiatives erakundeak Mazedoniako idazle gazte bati beka bat ematen dio ekitaldiaren baitan; Goce Smilevski du izena eta mazedonieraz irakurtzen digu nobela izango denaren kapitulu bat (ingelesezko itzulpena dut orain esku artean). Idazle gaztearen aurrean makurtzen dena Esloveniako Atzerrirako Ministroa al da? Bai. Gauzak horrelakoak dira hemen. Gauean lehen irakurraldian basoaren erdian poesia, narrazioa eta saiakera tartekatzen dira. Hizkuntzak: euskara (Atxaga), alemaniera, italiera, serbokroaziera, esloveniera. Ingelesezko itzulpenak esku artean ditut. Euskaldunok etsiturik begiratzen diogu elkarri afalostean. Horrelakorik Euskal Herrian?

Rikardo Arregi Diaz de Heredia

Idazleen elkarteko idazleak.org gunetik hartutako artikulua.

Koldo Izagirre sasoiko dabil. Bi liburu plazaratu ditu tarte laburrean, eta hasieran aurkezpen berezia eta prentsaren aurreko lanik ia egin ez bazuen ere, gero elkarrizketa sano interesgarriak eskaini ditu. Nik lau elkarrizketa patxadazko irakurri dizkiot, eta zeresana ematen duten aipuak egin izan ditu. Hitzaldi batzuk be eskaini ditu han hemenka… eta hoietan bere irakurleak liluratzeko gaitasuna erakutsi du.

Miel Anjel Elustondo Zaldierok elkarrizketa luzea egin zion Berria egunkarirako. Basques´ harbour anti-Kresala da guztiz titularraren ondoan, mami ugari. Paperezko bertsioan elkarrizketa luzea bazen ere, luzeagoa zen edizio digitalekoa.

Uztailaren ondarrean, Argia aldizkariaren Larrun gehigarriak Mikel Asurmendik egindako elkarrizketa luzea eskaintzen zuen. Duda barik, gehigarri osoa Koldo Izagirreri eskaintzeak (18 orrialde inpresoratik inprimatuak) elkarrizketa mamitsua behar zuela adierazten zuen, irakurri ostean, dudarik ez. Mamia ugari.

Txorierriko Aikor! aldizkarirako be, elkarrizketa interesgarria egin zion Gotzon Barandiaranek Izagirreri, idazleak Larrabetzun hitzaldi bat eman ostean. Hitzaldiko giroa bi orritan batzea erraza ez bada be, han bizi eta entzun genuena orriotara ekartzen saiatu ziren Koldo bezala, elkarrizketatzailea be.

Azkena Volgako batelariak blogean irakurri dut. Galdera asko, aurreko elkarrizketetan errepikatzen diren itaun batzuk -dagoeneko aspertzeraino nekatzen duten konpromezuarenak, ideologia, historia, hizkuntzaren zailtasunak….-. Baina, hala ere, erantzunetan maisu den idazleak, sormen eta irudimen handiz -eta elegante- erantzuten ditu interrogatorio hoiek. Kantuan jartzen du elkarrizketatzailea bera ere, eta kasu honetan Volgako batelarien blogean, literaturari buruzko gogoeta interesgarriak irakurriko dituzue.

Udan jakin nuen, Hasier Rekondok Bizkaia irratian elkarrizketa luzea egin omen ziola bertako literatur tarterako. Mp3 hori igorriko zidala aipatu zidan elkarrizketatzaileak, baina oraindik ez dut deus jaso. Baina, eleizako irrati horren webean ez dago elkarrizketarik eskuratzerik, beraz, inoiz lortuko dugunaren esperantzan geratuko naiz.

Elkarrizketak irakurrita, Ipuina narratibaren lirika da esaldia topatu dut. Eta pentsatzen geratu naiz une batez, buruari aska egin diot… eta ezer erantzun ezinik geratu naiz.

Udan ez dut ordenadorea itzali. Saiatu naiz blogari treguarik ez ematen, mantsoago beharbada… baina idatzi, idatzi dut. Basoan eman ditut egun batzuk; Gaztelumenditik Iratira eta han ere topatu genuen wifiarekin kafea hartzeko ostaturik. Bueltan, herrian jaia eta martxa, txurundata eta patxanga… lo egiteko denborarik bez, eta nor hasiko spamak borratu eta ezer idazten. Gogo gitxi holakoetan.
Egia esan, jai giroan gauza asko pasatu ohi da burutik, eta zirriborro batzuk egitea izango litzateke agian horrelakoetan onena… baina keba! gu txoznatik gaztetxera, gaztetxetik tabernetara, egunez eta gauez jo ta ke ibili gara Andramarietan. Gure herriko jaietan.

Eta orain, gelaren bakardadean, apaletara begiratu eta buruari galdetzen diozu: – zer irakurtzen dugu udan?

Galdera kolaboratiboa egin gura nuke. Itaunari, trackback bidez, edo erantzun arrunt moduan -gurago baduzue- erantzun dakioke.

Zer irakurtzen dugu udan?
…eta zuek gura duzuena bota. Hemen edo zuen blogean, zuen koadernoan. Loturak egingo ditugu. Irakurketak gomendatuko, ariketa berri bat. Galdera erantzun kolaboratiboak, hari bat sortuz, blogetik blogera. Liburuak aipatuz, edo komikiak, edo artikuluak…. nork daki? Agian ez dugu deus irakurri, agian liburu mordoa dira… udako irakurketak, horra hor gaia.
Mesanotxeari begira egon naiz une batez; ETAren azken komunikatua oraindik hor dago… jaien biharamuna noiz pasako zain, Nabarra aldizkariaren azken zenbaki biak ere eskuetatik ihes ez egiteko moduan ditut. Eta gero liburu gomendagarri zenbait:

Miguel Unamunokoa, Mikel eta Iñaki Sotok idatzia (Elkar biografiak). Unamunoren lehen biografia euskalduna. Interesgarria oso Sototarrek egindako lana. Gustura irakurtzen da, atsegina da, eta sorpresak hartzen dira. Esandakoa; interesgarria eta atsegina.

Arana Goiriren pentsamentu politikoa, Joxe Azurmendik (Hordago) aspaldi samar kaleratutakoa, eta apaletan topatu dudana. Herriko jeltzaleek nazionalismoaz asko ez dakitela ikusita, beraiena ideologia baino estatusa dela autoafirmatzeko egin dudan ariketa. Bestetik, asko gozatu dut orduko Joxe Azurmendiren jarrera eta idazteko moduarekin. Orduko giroak erakarri nau, kontestuak…. -Azurmendirena, ez Sabinoreana eh!- baina hala ere, Arana Goirik; Unamunok baino gutxiago egin dit kili kili.

Poemas a la madre Africa, Xosé Lois Garcíak Angolako XX. mendeko poesiarekin batutako antologia bat. Angolara begira pasa dut uda hau. 30 urte dira independentzia eskuratu zuenetik. Mundialean ere, lehendabiziko biderrez izan da bere futbol selekzioa, eta Agustinho Netoren biografia eder eta txukun bat eskuratu nuen abenduan Lisboan. Orain bere poemak, eta bere garaikideenak berrirakurtzeko aukera izan dut. Lantzean behin irakurteko atseginak.
Bilduma eder bat, guk Euskal Herrian, oraindik osatu ez duguna, liburu batean. Baina etorriko da hori ere, XX. mendeko poemen antologia bat. Bere garaian, XX. mendeko poeten antologia ederra plazaratu zuen Koldo Izagirrek.

Eta zuek? Zer irakurri duzue?